Bağlaçlar Türkçe Ders Notu

Bağlaçlar 

Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.

“İLE” –  “VE”  BAĞLAÇLARI
Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar.

• Evin ve bahçenin kapısı açıktı.(Tamlayan)
• Bu radyo Adana’da ve Mersin’de yayın yapıyor.(D.T)
• Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım.
• Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık.(Nesne)
• Evle okul arasında mekik dokuyor.(Tamlayan)
• Annesiyle babası yarın bize gelecek.(Özne)

Uyarı: Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit “ile” vardır. Bir cümlede “ile”nin  yerine “ve”yi getirebiliyorsak bağlaç, getiremiyorsak edattır.

• “Bazen yandık bazen menekşelerle söyleştik.(Edat)
• “Kazaklarla ceketi parayla aldım.(B-E)

 “DE” BAĞLACI

Eşitlik, gibilik anlamı katar.

• O filmi ben de seyrettim.
• Bence Aslı da bu işten anlamıyor.

Abartma anlamı katar.

• Çocuğun okuduğu şiir de şiirdi hani.
• Aldıkları araba da araba yani.

Küçümseme anlamı katar.

• Sen sınavı kazanacaksın da ben göreceğim.
• Sanki bu işten anlıyorsun da konuşuyorsun.
• Büyüyecek de adam olacak da bize bakacak.

Sitem anlamı katar.

• Okula kadar geldin de bir selam vermedin.
• İzmir’e kadar geldin de yanıma uğramadın.

Şaşma,inat,sebep, korkutma anlamı katar.

• Kardeşin de mi bizimle gelecek?(Şaşma)
• Ufaklık, kalemi vermem de vermem,diyor.(İnat)
• Ailesiyle kavga etti de evi terk etti.(Sebep)
• Dışarı çık da göreyim.

Ama, fakat  anlamında kullanılır.

• Pansiyona kaydını yaptı da yerleşmedi.
• Bize gelmiş de fazla kalmamış.”

Uyarı: Türkçede biri bağlaç diğeri hal eki olan iki çeşit “de” vardır. “De”yi cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulursa ektir bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ayrı yazılır.

•  Bakkalda sebze de satılıyormuş.
•  Ayşe de okulda kalmış.

“AMA” , “FAKAT” BAĞLACI

Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar.

• Sınava çok iyi hazırlandı ama üniversiteyi kazanamadı.
• Her sabah spor yapıyor ama zayıflayamıyordu.

Koşul, pekiştirme anlamı katar.

• Dışarı çıkabilirsin ama eve erken döneceksin.
• Seninle sinemaya gelirim ama işim olmazsa.
• Bu kitabı sana alacağım ama okuyacaksın.
• Dışarıda soğuk ama çok soğuk bir hava var.
• Büyük ama çok büyük bir bahçesi vardı.

“ANCAK” ,“YALNIZ”  BAĞLACI

Yalnız sözcüğü;

*Ama, fakat  anlamında kullanılıyorsa bağlaç,

* Bir tek, sadece anlamında kullanılıyorsa edat,

* Önündeki ismi niteliyorsa sıfat,

* Fiili niteliyorsa zarftır.

• Geziye yalnız bizim sınıf katıldı. (edat)
• Bu adam evde yalnız yaşıyor. (zarf)
• Yalnız insanlar hayata karamsar bakarlar. (sıfat)
• Onunla konuşurum yalnız fikrim yine de değişmez.(bağ)
• Bu işin üstesinden ancak sen gelirsin. (edat)
• Yoğun trafikte işe ancak yetişebildim. (zarf)
• Bütün gün evde yalnızdım. (adaşmış sıfat)
• Filmi seyredebilirsin ancak yarın erken kalkmalısın.(b.)

 “Kİ”  BAĞLACI

Özneyi pekiştirir.

• Ben ki yedi iklimin  padişahıyım.
• Sen ki Fransa eyaletinin valisisin.

Neden-sonuç  vardır.

• Günü kötü geçmiş ki çok kızgın görünüyor.
• Sana değer veriyorum ki seninle konuşuyorum.

Kuşku,yakınma,şaşma,amaç-sonuç, tahmin

• Beni tanımıyorsun ki…(Yakınma)
• Kafamı bir kaldırdım ki onu karşımda gördüm.(Şaşma,)
• Arabayı o çizmiş olabilir mi ki?(Kuşku)
• Sana iş buldum ki kimseye muhtaç olmayasın.(A-S)
• Geç saatlere kadar çalışmış olmalı ki sabah uyanamamış. (tahmin)

“HEM…HEM”  BAĞLACI    

Karşılaştırılan iki unsurun hepsi anlamını vermektedir.Eş görevli sözcükleri bağlar.

• Hem arabayı hem evi üzerine alacakmış.(Nesne)
• Hem ucuz hem kaliteli ayakkabı satıyor.(Sıfat)
• Hem çalışıyor hem üniversite okuyor.(Cümle)

NE…NE BAĞLACI

 Cümleyi anlamca olumsuz yapar. Karşılaştırılan iki unsurun hiçbiri  anlamını verir.

• Sallanmaz o kalkışta ne bir mendil ne bir kol.(Özne)
• Adam kızını ne arıyor ne soruyor. (yüklem)
• Ne kızı veriyor ne dünürü küstürüyor. (cümle)
• Bu konu ne seni ne beni ilgilendirir. (nesneyi)

NOT: İki karşıt sıfatı birbirine bağlarsa “ikisinin arası, ortası”  anlamı verir.

• Kız ne zayıf ne şişman biriydi.
• Konuşan adam ne uzun ne kısaydı.

 ya… ya   bağlacı:

• Karşılaştırılan unsurlardan birini ifade etmek için kullanılır.
• Ya bu deveyi güdeceksin ya bu diyardan gideceksin. (cümleleri)
• Aynayı ya Ayşe ya Özlem kırmıştır. (özne)
• Ya salonun ya mutfağın penceresi kırıldı. (tamlayan)
• Takıma ya beni ya onu alacaksın (nesneyi)

DİĞER  BAĞLAÇLAR

• Ogün okula gelemedim çünkü çok hastaydım. (sebep)
• Bu maçı  kazanacağız  hatta  şampiyon olacağız.(pekiştirme)
• Mademki söz verdin, sözünü tutacaksın.
• Bu mağazada elbiseler çok güzel üstelik çok ucuz.
• Sanki dağları sen yarattın.
• Meğer bütün evi o dağıtmış.
• Eğer kardeşine uğrarsan selamımı söyle.
• Çok geç kaldılar; yoksa kaza yaptılar.
• Ders çalışmıyor; üstelik yaramazlık yapıyor.
• Önce bunlardan yani çok iyi bildiğiniz sorulardan başlayın.
• Bizde yahut sizde çalışabiliriz.
• İster yazarsın ister yazmazsın.