FREDERİCK W. TAYLOR VE “BİLİMSEL YÖNETİM”
 |
| İŞLETME DERS NOTLARI |
İşçilerin malzeme ve makineleri kullanış tarzını ve bununla ilgili hareketlerini ölçüm aletleriyle ölçme yoluna gitmiştir.Kronometre ve çeşitli mühendislik ölçüm aletleriyle yaptığı çalışmalarla gereksiz zaman ve materyal kaybını minimum düzeye indirmiş,yapılan işin kalitesini ve miktarını artırarak daha fazla üretim yanında daha yüksek ücretin kazanılmasına yönelik metotlar geliştirmiştir.
Özellikle zaman etüdü adı verilen çalışmaları parça başına ücret uygulaması ile fazla üretim yapan kimselerin yüksek ücretle ödüllendirildiği teşvikli ücret sistemlerinin geliştirilmesiyle sanayi üretiminde ortalama %400’ ü aşan verimlilik artışı sağlayabilmiştir.
Taylor’a göre bilimsel yönetim ilkelerini üç amacı vardır:
I. Örnekler vererek verimsiz çalışmanın sebep olduğu büyük zararları göstermek
II. Bu verimsizliği önlemenin tek yolunun sistemli bir yönetim uygulaması olduğunu okuyucuya kanıtlamak
III. Yönetimin belirli kanun,kural ve ilkelere dayanan bir bilim olduğunu ortaya koymak
Taylor’un bu yeni yönetim anlayışında görevin planlanması işinin onu performansını(yerine getirilmesini) işinden ayırması gerektiğini vurgulamıştır.Planlama yanında denetime de büyük önem vermiştir.Taylor temelde üretim sorunlarıyla ve üretimin verimliliğinin artırılmasıyla uğraşmıştır.Bu akımın temsilcileri arasında F. ve L. GİLBERT,GANTT,EMERSON,BARTH ve COOKS sayılabilir.
HENRİ FAYOL,”YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI VE YÖNETMİN EVRENSELLİĞİ”
Yönetim olayını tepe yönetimi bakış açısıyla ele alan Fayol,yönetim biliminin evrensel olduğunu ve birtakım ilkelere bağlı olarak bir takım fonksiyonlarca yürütüldüğünü ileri sürmüştür.Yönetim ilkelerini koyarken kendisininkilerin yol gösterici olduğunu başka ilkelerinde var o labileceğini belirtmiştir.
Bu yaklaşım bir sanayi işletmesinde bulunan başlıca faaliyetleri sınıflandırarak 6 fonksiyon haline getirmiştir:
I. Teknik(üretim)
II. Ticari(satın alma,satma ve değişim)
III. Mali(finansal)
IV. Muhasebe(istatistik dahil)
V. Güvenlik
VI. Yönetim
Fayol yönetimi birbirini izleyen aşamalardan oluşan bir süreç olarak ele almış;bu sürecin aşamalarını da yönetim fonksiyonları olarak 5 grupta toplamıştır:
I. Planlama(ileriyi görme)
II. Örgütleme(organize etme)
III. Yöneltme(yürütme)
IV. Koordinasyon(düzenleştirme)
V. Denetim(kontrol etme)
Fayol planlama ve örgütlemeyi en önemli;diğer üçünü ise ikinci derecede önemli yöneticilik fonksiyonları olarak kabul etmiş ve dolayısıyla denetime yeterince önem vermemiştir.
Fayol da Taylor gibi yöneticiliğin teknik bilgiden farklı olduğunu işçi için gerekli bilginin teknik bilgi olup,orta ve üst kademelere doğru çıkıldıkça teknik bilgi ihtiyacının yerini giderek artan ölçüde yönetim bilgisi ihtiyacının aldığını ileri sürmüştür.
MAX WEBER VE “BÜROKRASİ YAKLAŞIMI”
Max Weber’ in üzerinde durduğu bürokrasi,günlük dilde kullanılan “işlerin yokuşa sürülmesi”, “geciktirilmesi” anlamının tam aksine etkinlik açısından ideal bir organizasyon yapısını göstermektedir.Sosyal açıdan bürokratik yapıların neden gerekli olduğu ve etkin bir organizasyon yapısının özellikleri üzerinde duran Weber’ in görüşlerinin temel noktaları şunlardır:
I. Fonksiyonel uzmanlaşmaya dayan bir iş bölümü
II. Açık/seçik belirlenmiş bir hiyerarşik yapı ve böylece her kademenin bir üst kademece kontrol edilmesi
III. Her kademede işlerin yapılışına ilişkin pozisyonlara gelen herkesin uyacağı ilke ve yöntemler
IV. Kişisel ve duygusal olmayan,rasyonel ve ilkeler doğrultusunda ilişkiler
V. Teknik yeteneğe dayalı personel seçim ve terfi sistemi
VI. Organizasyon birimlerinin yasal yetkilerle birbirine bağlanması
ELTON MAYO VE”BEŞERİ İLİŞKİLER YAKLAŞIMI”
İşletme yönetiminde beşeri ilişkiler yaklaşımı ya da daha yeni ifadesiyle davranışsal yaklaşım psikoloji,sosyoloji ve sosyal psikoloji alanlarındaki bulguların ve geliştirilen yöntemlerin örgütsel davranış biçimlerinin anlaşılması yolunda kullanılmasına dayanır.
Bu yaklaşımın ele aldığı başlıca konular şunlardır :
İnsan davranışı
Kişiler arası ilişkiler
Grupların oluşması
Grup davranışları
İnformel organizasyon
Algılama ve tutumlar
Motivasyon
Liderlik
Organizasyonlarda değişme ve gelişme
Elton Mayo ve F.Roethlisberger liderliğindeki bilim adamlarının Hawtorne fabrikalarında gruplar halinde çalışan çok sayıdaki işçi üzerinde yaptığı araştırmalar,önceleri ışıklandırma,ısıtma,yorgunluk ve dinlenme zamanları gibi fiziksel faktörlerin işçilerin verimliliği üzerindeki etkilerini belirleme amacına yönelmiştir.Ancak,bu tür faktörlerdeki iyileştirmelerin üretim verimliliğini artırması beklenirken umulan sonuç alınamamıştır.Bunun üzerin araştırmacılar dikkatlerini fiziksel faktörlerden sosyal ve psikolojik faktörlere çevirmişlerdir.
Bu yeni yönde yapılan deneyler üretim düzeyini ve verimliliği esas itibariyle sosyal faktörlerin etkilediği görüşüne yol açmıştır.Sosyal faktörlerin etkisini belirlemeyi amaçlayan deneylerden birinde işçilerin kendi aralarında oluşturdukları gruplarda üretim düzeyinin ne olması gerektiği konusunda kendi aralarında bir standart ya da norm belirledikleri daha fazla üretim yapanlara bu norma uymaları için baskı yaptıkları belirlenmiştir.
Hawtorne araştırmaları ile işletme organizasyonunun bir sosyal sistem olduğu bu sistemin en önemli unsurunun da insan olduğu sonucuna varılmıştır.Belirli bir organizasyon yapısı içinde bir araya gelen kişilerin kendi aralarında İnformel gruplar oluşturduğu grup özelliklerini de kişilerin sahip olduğu inançlar,alışkanlıklar,amaçlar,gelenekler ve değer yargılarının belirlediği böylece oluşan sosyal sistemin kişiler üzerindeki etkisinin fiziksel faktörlerden fazla olduğu bulgusu ortaya konmuştur.
Genel olarak beşeri ilişkiler yaklaşımı işletmede personele önem verilmesi,tatmin edilmesi ve yüksek moralli olmasının üretim verimliliği üzerindeki etkisi üzerinde durmakta,verimlilik için işe özendirme de başlıca ilgi alanını oluşturmaktadır.
Hiç yorum yok: